Mỗi doanh nhân là một nhà đầu tư, nhưng không phải mọi nhà đầu tư đều là doanh nhân. Sự khác biệt quan trọng giữa doanh nhân – cổ đông và nhà đầu tư – cổ đông đã gần như không được đề cập đến trong nhiều năm qua. Dù quyền sở hữu đối với công ty và quyền sở hữu đối với cổ phần của công ty có chung một loại giấy tờ xác nhận, có thể không có sự khác biệt về pháp lý nhưng sự khác biệt về kinh tế lại rất lớn.

Nhà đầu tư hoạt động ngắn hạn, họ quan tâm đến các giấy chứng nhận sở hữu của mình và quan tâm đến  lợi nhuận là chúng mang lại. Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh thì khác, có mục đích lâu dài, dựa trên sứ mệnh cũng như những lý do doanh nghiệp tồn tại.

Nhà đầu tư – cổ đông sẽ bỏ cuộc khi gặp phải khó khăn, anh ta bán đi hoặc cấu trúc các khoản đầu tư của mình, xử lý nhanh chóng bằng cách tập trung vào các thị trường có tính thanh khoản cao, mà trong đó nhà đầu tư đó có thể bán được số lượng lớn cổ phần với giá cả phù hợp. Doanh nhân – cổ đông lại phản ứng khác khi có dấu hiệu gặp rắc rối, đó là sẽ “chiến đấu”. Doanh nhân – cổ đông sẽ chiến đấu vì anh ta không thể bán công ty đi được. Đối với doanh nhân công ty không chỉ là một cỗ máy kiếm tiền mà là những gì tâm huyết cả đời của anh ấy hoặc thậm chí là của các thế hệ trước để lại. Doanh nhân có thể nỗ lực “chiến đấu” vì không muốn phải đi làm thuê, mà ngược lại muốn làm để tạo nhiều giá trị hơn nữa cho cộng đồng và xã hội .

Nhà đầu tư chỉ quan tâm đến một nguồn lực đó là tiền và tìm cách để tăng lên tới cực độ. Doanh nhân thì khác, nhiệm vụ là phải tập trung vào nhiều nguồn lực, phân bổ và kết hợp các nguồn lực một cách sáng tạo để đạt hiệu quả tốt nhất cho doanh nghiệp.

Nhà đầu tư – cổ đông chỉ quan tâm đến kết quả tài chính của một doanh nghiệp, anh ta không quan tâm đến bất cứ điều gì khác. Trong khi đó doanh nhân – cổ đông không chỉ quan tâm đến kết quả tài chính mà còn quan tâm đến năng lực, hiệu quả kinh doanh của công ty, thậm chí ngay cả khi anh ta không thích và cảm thấy điều đó là rất khó khăn. Doanh nhân không có lựa chọn nào khác và phải “chiến đấu” vì những lý tưởng và mục đích cao cả.

Một nhà đầu tư cần sàn giao dịch chứng khoán, vì không có nó, anh ta không thể theo đuổi các mục tiêu đầu tư và có thể phải biến mình thành doanh nhân. Tuy nhiên, doanh nhân hoạt động mà không có sàn giao dịch chứng khoán. Dù có thị trường chứng khoán hay không, vẫn luôn có các doanh nhân. Các doanh nhân đã xuất hiện rất lâu trước khi có sàn giao dịch chứng khoán, thậm chí là cả ngân hàng. Trên thực tế ngay cả khi thị trường chứng khoán và ngân hàng sụp đổ hay tạm thời đóng cửa vẫn tồn tại những doanh nhân.

Nhân ngày doanh nhân Việt Nam 13.10.2021, xin chúc mừng và tri ân tới tất cả doanh nhân. Chúc các anh chị mạnh khoẻ, cùng doanh nghiệp vượt qua đại dịch và vững bước tiến lên!

Viện Nghiên cứu Phát triển Lãnh đạo Chiến lược (Sleader)